Στο Ινδικό κρατίδιο Uttaranchal, 238 χλμ.
β/α του Delhi, στους πρόποδες των Ιμαλαϊων, στις όχθες και κατά μήκος
του ιερού ποταµού Γάγγη ή «Γκάνγκα», βρίσκεται η αρχαία πόλη Rishikesh, η πρώτη
πόλη που ο Γκάνγκα συναντά κατά την κατάβασή του από τα µυθικά βουνά.
Μια
πνευµατική Μέκκα, λίκνο της Γιόγκα, πύλη για τους ιερούς τόπους και τις κορυφές των lµαλαϊων. Μια
Μητρόπολη μοναδική όπου προσκυνητές, Sandhus, Yogies και Babas έχουν την µόνιµη
ή την προσωρινή τους κατοικία. Ένας τόπος για πνευµατική έρευνα, ένα
κέντρο προσκυνήματος στενά συνδεδεμένο µε τη Ramayana. Η Hatha Yoga
πρωτεύουσα του κόσµου.
Η Rishikesh είναι ένα σύµπλεγµα πέντε
καντονιών, που περιλαµβάνουν την πόλη, χωριουδάκια και οικισµούς
εκατέρωθεν του ποταµού. Κάτω από την οµπρέλα της δηλαδή βρίσκονται ο
εµπορικός και επικοινωνιακός κόµβος, τα περίχωρα Muni-Ki-Reti ή «άµµος των
σοφών», το Shivananda Naqar βόρεια της Rishikesh, το τµήµα LaksmanjhuIa και
δεκάδες Ashram, μεγάλων Βεδαντικών Γκουρού, διάσπαρτα γύρω από το
Swarg Ashram, προς τ'ανατολικά της όχθης.
Κάθε Ashram που σέβεται το τίτλο
του και δη τα Ινδικά µείζονα Vivekenanda, Shivananda, Osho, Yoga Bihar έχουν
παράρτημα εδώ. Ένας τόπος πειραµατισµού της κλασσικής lνδικής
Γιόγκα σε συνδυασμό µε πρακτικές Ayurveda.
Η πόλη απλώνεται επάνω στις όχθες του
Γάγγη σε υψόµετρο 356μ. και περιβάλλεται από καταπράσινα βουνά σαν επιβλητικό
φυσικό αµφιθέατρο. Η εξαιρετική της θέση και το θαυµάσιο κλίµα την καθιστούν ως
την ιδανική τοποθεσία για Yoga και διαλογισµό. Είναι γεµάτη µε ναούς και
προσκυνητές.
Στις Ιερές πόλεις έχεις το προνόµιο να δεις µια
άποψη της Ινδίας που σπάνια βλέπουν οι κοσµικοί ταξιδιώτες. Δεν υπάρχει
λαός στον κόσµο µε τόσο έντονο φιλοσοφικό πνεύµα όσο ο λαός της Ινδίας. Η
στάση αυτή δεν εκφράζεται µόνο µε µια θεωρητική και διανοητική απασχόληση µε τα
κείµενα αλλά και µε µια πρακτική στάση, µ'έναν τρόπο ζωής. Οι
περισσότεροι προσκυνητές που περνούν διαµέσου της Rishikesh, στην
πορεία τους προς τους ναούς των Ιµαλαϊων, κάνουν µια στάση για ένα ιερό
βάφτισµα στον Γκάνγκα-που τα εξιλεώνει όλα- προσφέρουν puja (τελετουργία) και
ολονύκτιες Mantra -Yoga τελετές στα Ghat (µικροί λόφοι µε σκαλιά που
κατεβαίνουν στο ποτάµι). Η Mantra Yoga έχει τις ρίζες της στις θετικές επιστήµες
και οι Ινδοί πιστεύουν ότι οι στροφές των Βέδας είναι µάντρας, γι'αυτό όποιος
µπορεί να ψάλλει ή να τραγουδήσει τις Βέδες µπορεί να πετύχει την απόλυτη Ένωση
µε την Συνειδητότητα.
Ο Γάγγης στη Rishikesh ρέει πεντακάθαρος κι
ιδιαίτερα επιβλητικός ιδίως κατά την διάρκεια της aarti puja (της απογευµατινής
τελετής).
Τότε οι πιστοί συγκεντρώνονται στο Triveri Chat, εκατοντάδες diya
(λυχνίες από φύλλα, άνθη και λάδι) πλέουν γραφικά στο νερό, τα καµπανάκια των
ναών ηχούν και χιλιάδες λιβάνια αναδύουν εκστατικές μυρωδιές. Αυτή η
ατµόσφαιρα σε συνδυασµό µε Mantra Yoga µαγνητίζει τους πιστούς αλλά και
παρασύρει τους ανευλαβείς.
Διάσπαρτα στην περιοχή λειτουργούν
δεκάδες καταπληκτικά, θεραπευτικά κέντρα Ayurveda, για όλα τα βαλάντια, τα
οποία πλαισιώνονται από ειδικούς θεραπευτές. Η Ayurveda, η επιστήµη
της ζωής και της µακροζωϊας, προέρχεται από δύο σανσκριτικές λέξεις: Ayus
που σηµαίνει ζωή και Veda που σηµαίνει γνώση.
Η θεραπεία Ayurveda περιλαµβάνει:
υγιεινή διατροφή, ασκήσεις µουσικοθεραπείας, Yoga και Pancha Karma. Οποιαδήποτε
σοβαρή εφαρµογή της Ayurveda ξεκινά µε την σωστή διάγνωση. Το µοναδικό εργαλείο
που χρησιµοποιούν οι έµπειροι Ayurvedic Vaidyas είναι η λήψη του
παλµού.
Με την λήψη του παλµού είναι σε θέση ν'ανιχνεύσουν τις ανισορροπίες του
οργανισµού πριν ακόµη εξελιχθούν σε ασθένεια. Με βάση τον σφυγµό διάγνωσης
συνταγογραφούν την θεραπεία. Η ρύπανση του περιβάλλοντος, ο µολυσµένος αέρας, ο
θορυβώδης και φρενήρης ρυθµός της ζωής είναι οι παράγοντες που αποτελούν τον
µεγάλο κίνδυνο για την υγεία και την ίδια την ζωή. Ο σκοπός της Ρacha Κarma
είναι η αποτοξίνωση, ο καθαρισµός ολοκλήρου του σώµατος και του
πνεύµατος. Η κατευθυντήρια αρχή της είναι ότι: ο νους ασκεί την πιο βαθειά
επίδραση στο σώµα και η απελευθέρωση από τις ασθένειες εξαρτάται από
την εξισορρόπηση της δικής µας συνειδητότητας και την προέκταση αυτής της
ισορροπίας στο σώµα. Έτσι δηµιουργείται µια ανώτερη κατάσταση
υγείας.
Κοντά στο Triveri Chat, που βρίσκεται στο
κεντρικό τµήµα της πόλης είναι και το Bharat Mandir, o αρχαιότερος ναός της
Rishikesh, αφιερωµένος στον θεό Vishnu, που θεωρείται ο σοφός δάσκαλος και
υπεύθυνος καθοδηγητής για όποιον επιθυµεί να προσεγγίσει την αλήθεια, ο ναός
Chandreshwar στο σηµείο όπου η λίµνη Chandrabhaga ενώνεται µε τον Γάγγη και το
Hanuman Mandir, που κατακλύζεται καθηµερινά από προσκυνητές. Η πόλη όµως
κατακλύζεται και από πιθήκους. Οι πίθηκοι όπως και οι αγελάδες θεωρούνται ως
Ιερά ζώα στην Ινδική κουλτούρα, απολαµβάνοντας µάλιστα πολλές φορές θεϊκές
τιµές. Στο µεγάλο συγκρότηµα Swarq Ashram πλησίον του Triveri
συνωστίζονται καφέ, τεϊοποτεία, εστιατόρια χορτοφάγιας (η ιερή πόλη είναι
αυστηρά χορτοφαγική), µεγάλα βιβλιοπωλεία, εµπορικά καταστήµατα και φηµισµένα
Ashrams, όπως το Parmath Niketam Ashram, ένας καταπράσινος κήπος της
Εδέµ, κατάµεστος µε πολύχρωµα αγάλµατα θεοτήτων, στο Chat του οποίου
τελείται κάθε απόγευµα µία πολύ δημοφλής aarti puja. Διαθέτει ξενώνες,
αίθουσες περισυλλογής και εξειδικευµένους yogies που παραδίδουν µαθήµατα Hatha
Yoga.
Η λέξη Ηα στα σανσκριτικά σηµαίνει ήλιος
και tha σηµαίνει φεγγάρι και άρα Hatha σηµαίνει «η ένωση των αντιθέτων». Η Hatha- Yoga είναι µια ισχυρή
µέθοδος αυτο-µεταµόρφωσης. Είναι η πιο πρακτική µορφή της γιόγκα και είναι αυτή
που συνιστούν οι σοφοί ως προετοιμασία για όλες τις άλλες µορφές γιόγκα:
Αναφέρεται σε µία σειρά από σωµατικές ασκήσεις (γνωστές ως ασάνας) οι οποίες
εξισορροπούν και ευθυγραμμίζουν το σώµα. Οι ασάνας ανοίγουν τα ενεργειακά
κανάλια του σώµατος και περισσότερο το κυρίως κανάλι, τη σπονδυλική στήλη έτσι
ώστε η ενέργεια (prana) να ρέει ελεύθερα.
Το πελώριο Sri Ved Niketan Ashram
επίσης διαθέτει ξενώνες και προσφέρει µαθήµατα Hatha -Yoga, το πολύ
γνωστό Swarq Ashram το οποίο κτίστηκε από τον Swami Atma Prakash και άλλα πέντε
ονόµατα και από έναν µεγάλο αριθµό πιστών προσελκύει καθηµερινά έναν µεγάλο
αριθµό από πιστούς, πολύ κοντά βρίσκονται τ' άριστα οικοδοµήµατα του Gita
Bhawan, οι τοίχοι του οποίου κοσµούνται από τοιχογραφίες και στίχους από τη
Ramayana, το Maharishi Mahesh Yogi, Κέντρο Εσωτερισµού, Μεταφυσικής, Yoga και
Ayurveda και δεκάδες ακόµη μκρότερα Ashram που μεγάλοι Guru έχουν
στήσει εδώ.
Στην απέναντι ακριβώς όχθη, την
Muni-Ki-Reti, η οποία συνδέεται µε µία καινούργια γέφυρα την Ramjula βρίσκεται
το Shivavanda Naqar, ένα εντυπωσιακό τµήµα της Rishikesh µε φόντο
δενδροφυτευµένους λόφους και σπήλαια που κατοικούνται από Sandhus. Το
ενδιαφέρον εδώ επικεντρώνεται στο διάσηµο Swamί Shivananda's Ashram,
Επιστηµονικό Ίδρυµα για την Έρευνα της Γιόγκα µε παράλληλη φιλανθρωπική δράση.
Ιδρύθηκε το 1936 από τον Swami Shivananda και είναι η έδρα του
Φιλοσοφικού Συστήµατος Βεδάντα. Η φιλοσοφία της Βεδάντα λέει ότι: Το πραγµατικό
µας Εγώ που ονοµάζεται Ατµάν είναι ο Θεός. «Εγώ είµαι ο Θεός» είναι η Υπέρτατη
Αλήθεια. Η ίδια συνειδητότητα που εδρεύει στον πυρήνα της ύπαρξής µας διαχέεται
σ' όλο το Σύµπαν. Η γνώση του εαυτού µας είναι η γνώση του Θεού και της
ενότητας µε τα πάντα. Η Βεδάντα είναι η φιλοσοφία της Αυτογνωσίας και η
πρακτική της ένας δρόµος της Φιλοσοφίας µε τη γιόγκα και το διαλογισµό. Ο Swami
Svivananda έχει γράψει πάρα πολλά βιβλία για τις διάφορες πτυχές της
Γιόγκα και του Υπερβατικού Διαλογισµού και το Yoga Forest Academy έχει χιλιάδες
αφοσιωµένους µαθητές και ιεραπόστολους σ' όλο τον κόσµο. Το Ashram διαθέτει
δεκάδες μικρούς ναούς, ένα ειδυλλιακό µέρος περισυλλογής, αίθουσες
διαλέξεων, νοσοκοµείο και ξενώνες για τους µοναχούς και τους επισκέπτες.
Γύρω στα 3 χλμ. βόρεια του Swarq Ashram
ένα µονοπάτι κατά µήκος του οποίου είναι διάσπαρτα πολλά ερημητήρια και
σκήτες καλύπτει την ανατολική όχθη του ποταµού, καθ΄ οδόν προς την
Lakshmanjhula. Η Lakshmanjhula είναι µία εντυπωσιακή κρεµαστή γέφυρα µήκους 450
ποδιών που κατασκευάστηκε το 1939 και συνδέει τα δύο τµήµατα. Ο ναός Lakshman
στη δυτική πλευρά έχει δοµηθεί σε ανάµνηση του ταξιδιού του Lakshmana,
κατά µήκος του ποταµού επάνω σε ένα γιούτινο σχοινί. Ο Lakshmana, ο νεώτερος
αδελφός του Θεού Rama πιστεύεται ότι εκτέλεσε τις µετάνοιές του εδώ. Πολλοί από τους ναούς και τα Ashram γύρω
και στα δύο άκρα της γέφυρας, όπως το καταπληκτικό Kailashananda Ashram µε τον
κάθε ένα από τους δεκατρείς ορόφους του αφιερωµένο σε δεκατρείς ιστορίες
θεοτήτων, είναι πάντοτε γεµάτα από προσκυνητές.
Η αγιοσύνη υπάρχει ακόµη ζωντανή στην
Ινδία, εδώ οι Άγιοι δεν είναι απλά κάποιοι ενάρετοι που έζησαν στο παρελθόν,
αλλά ζουν και κυκλοφορούν ανάµεσα στον κόσµο. Κάθε χρόνο, μεταξύ
Φεβρουαρίου και Μαρτίου διοργανώνεται ένα Διεθνές Φεστιβάλ Γιόγκα που
προσελκύει χιλιάδες πιστούς και επισκέπτες. Στη δεκαετία του 1960 ο τόπος
τράβηξε την προσοχή του κόσµου διότι τα µέλη του διάσηµου συγκροτήματος
Beatles συνάντησαν εδώ τον Guru Maharishi Mahesh Yogi, που τους
µύησε στον υπερβατικό διαλογισµό. Ο Maharishi είναι αυτός που έφερε τον
υπερβατικό διαλογισµό στην Αµερική. Ομως, πάρα πολύ Ινδοί Guru τον έχουν
επικρίνει πολύ αυστηρά γιατί εξευτέλισε την μακριά παράδοση της Γιόγκα στην
lνδία κάνοντας αυτή την εσωτερική πρακτική προσιτή στις µάζες για χρήµατα…
Ashram: Η λέξη Ashram στα σανσκριτικά
σηµαίνει προσπάθεια ή ησυχαστήριο. Το Ashram στην Αρχαία lνδία ήταν ένα
lνδουϊστικό ερηµητήριο, όπου οι σοφοί ζούσαν µε ηρεµία και γαλήνη κοντά στη
φύση. Στις µέρες µας η έννοια του Ashram αναφέρεται σε µία παγκόσµια κοινότητα
µε κύριο στόχο την πνευµατική ανάταση των συμμετεχόντων. Όχι βέβαια ότι
εκλείπουν τα ερημητήρια, απλά δεν είναι εύκολη η προσβασιµότητα, οι sandus που
είναι αποτραβηγµένοι σ' αυτά σπανίως δέχονται επισκέπτες.
Τα Ashram έχουν
υπάρξει ένα ισχυρό σύµβολο στην Ιστορία του lνδουϊσµού. Οι περισσότεροι
lνδουϊστές βασιλιάδες λέγεται ότι είχαν έναν σοφό για να τους συμβουλεύει σε
πνευµατικά θέµατα ή σε περιόδους κρίσης. Αυτός ο σοφός ονοµαζόταν Rajquru, που
σηµαίνει βασιλικός δάσκαλος.
Μερικές φορές ο λόγος προσκυνήµατος σ' ένα Ashram
δεν ήταν η γαλήνη αλλά η µαθητεία σε µία µορφή τέχνης, κυρίως της τέχνης του
πολέµου. Στο Ινδικό έπος Mahabharata ο Θεός Κρίσνα στην εφηβεία του πηγαίνει
στο Ashram του σοφού Sandiiρanii προκειµένου ν' αποκτήσει γνώσεις, διανόηση και
πνευµατικότητα. Η ζωή στο Ashram στοχεύει στο να διδάξει την συνειδητή ζωή. Τη
συνειδητότητα αποκτά κανείς, µέσα από µια σταδιακή διαδικασία ανάπτυξης,
της επίγνωσης όλων των πλευρών της ύπαρξης του σώµατος, της αναπνοής, των
σκέψεων, των συναισθηµάτων και των αισθήσεων. Στο πρόγραµµα του Ashram
περιλαµβάνονται πρακτικές της Hatha Yoga που έχει σχέσεις µε τις asanas, την
karma Yoga που έχει σχέση µε την ανιδιοτελή υπηρεσία, την Nintra Yoga που έχει
σχέση µε την χαλάρωση και την Mantra Yoga που έχει σχέση µε την απαγγελία των
µάντρας. Ο στόχος µέσα από το πρόγραµµα είναι να υποστηριχθεί η διαδικασία της
ανακάλυψης του εαυτού και της εσωτερικής γαλήνης. Επιπλέον να αναπτυχθεί η
αυτοπειθαρχία που είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων στη ζωή.
Ιστορικό: ο θρύλος αναφέρει ,πως ο σοφός
Raibhya Rish εξαγνίστηκε µετά από αυστηρή µετάνοια και ως επιβράβευση του
εµφανίστηκε ο Θεός στη µορφή του Hrishikesh. Η Rishikesh αντιπροσωπεύει
τον τόπο όπου ο Θεός Vishnu κατατρόπωσε τον δαίµονα Madhu. Ο τόπος είναι γνωστός
ως Tapo- Bhumi ή ο τόπος του διαλογισµού των Θεών.
Εδώ στη Rishikesh, κοντά στις
όχθες του Γάγγη, δόθηκε στις Βέδες, στις Ιερές Γραφές, η τελική τους τετραπλάσια
µορφή. Ο Βαζίστα, σοφός και προφήτης, ο ασκητής συγγραφέας µιας τεράστιας
επιτοµής Γιόγκα ζούσε σ'αυτά τα µέρη. Ο ναός NeeIkath Mahadev πιστεύεται πως
είναι ο τόπος όπου ο θεός Shiva ήπιε το δηλητήριο που βγήκε απ' τον µανιασµένο
ωκεανό. Κι επάνω ψηλά, στις χιονισμένες κορφές των Ιµαλαϊων, σ'ένα φυσικό
θρόνο, ο Σίβα που πήρε το σώµα ενός Γιόγκι, πειστεύεται ότι έχει χαθεί σ' ένα
στοχασµό που είναι αιώνια παλιός και αιώνιος.
Ο Σίβα είναι ο θεός της
καταστροφής και της αναγέννησης, οι οποίες σε µια διαρκή μετακίνηση
ακολουθούν η µια την άλλη. Συμπληρώνει την Ιερή Τριάδα, Μπράχµα - Βισνού-Σίβα
και ορίζει την κατάληξη αυτής, εγκαινιάζοντας πάντοτε µια νέα αρχή είτε αυτή
αφορά την καθηµερινή ζωή, είτε ένα µακρό χρονικό κύκλο της δηµιουργίας. Είναι η
θεότητα των ασκητών, των Sadhus και των Yoqies. Οι Yogies πιστεύουν ότι το να
κάθεσαι σε µία µεριά σε στοχασµό είναι σαν να βάζεις όλο τον κόσµο στα πόδια
σου.
Η Rishikesh αποτελεί τον ιδανικό προορισµό
όχι µόνο για τους προσκυνητές αλλά και γι' αυτούς που θέλουν να εμβαθύνουν στη
Yoga και την Ινδική φιλοσοφία. Η περιοχή µε την χαλαρή και πνευµατική της
ατµόσφαιρα είναι ο τέλειος τόπος για το ξεκίνηµα της ανακάλυψης αυτού που η
Ινδία έχει να προσφέρει.
Όλες οι εξέχουσες αιρέσεις των Sadhus έχουν εδώ τα
ερηµητήριά τους. Το ενδιαφέρον και την προσοχή των «υποψιασµένων µαθητών»
τραβούν οι ασκητές πολεµιστές Naqas. Θεωρούνται αυθεντίες στα µυστικά των
πολεµικών τεχνών, οι άριστοι µαχητές γιατί δεν γνωρίζουν τον φόβο του θανάτου.
Η σκληρή τοποθέτησή τους είναι ευδιάκριτη από την επίδειξη του εξοπλισµού
τους, ραβδιά, λόγχες, ξίφη, και ειδικά η τρίαινα.
Μία περίεργη σέκτα επίσης
που προσελκύει είναι οι Udasin, φορούν πορτοκαλοκόκκινα ρούχα, καλύπτονται µε
τέφρες κι έχουν µακρυά rasta µαλλιά. Είναι αρκετά δεικτικοί και πλησιάζονται
πολύ πιο εύκολα απ'ότι οι Naqas. Σηµειωτέον ότι, η κοινωνία τών Yogies
είναι πολύ πιο κλειστή από την κοινωνία της αριστοκρατίας. Δεν λείπουν βέβαια
και οι «αµαρτωλοί Yogies», οι Aqhoris οι οποίοι µιµούνται τα πιο ακραία
χαρακτηριστικά του Shiva, κυρίως ως κατακτητή του θανάτου, συχνάζουν σε
περιοχές που γίνονται οι αποτεφρώσεις των νεκρών και λούζονται µε τις
τέφρες, φορούν γιρλάντες από κρανία νεκρών και κόκκαλα. Επικοινωνούν µε
πνεύµατα και φαντάσµατα και στις τελετές τους µεθούν και λειτουργούν ως
«μαινάδες», αντιπροσωπεύουν όµως µια παράδοση που είναι χιλιάδες χρόνια παλαιά.
Η Νιρβάνα είναι θρονιασµένη εδώ, αυτή η
πόλη σου προσφέρει την πολυτέλεια να στοχάζεσαι, µια ελευθερία που δεν
µπορείς να βρείς αλλού. Τα δάση, τα βουνά, οι απομονωμένες σπηλιές στις όχθες
του Γκάνγκα παρέχουν την ιδανική µοναξιά και ησυχία γι' αυτόν που ζητάει
να ενασκήσει την περισυλλογή. Ο ποταµός είναι τόσο γαλήνιος εδώ που δεν
διακρίνεις τα νερά του να κινούνται. Μετά από ένα µπάνιο στα παγωµένα νερά,
αφήνεις το σαρκίον στις όχθες της άµµου των σοφών, κι αίφνης η σκέψη
εκµηδενίζεται ολοκληρωτικά, η ύπαρξη λειτουργεί απελευθερωµένη.
Τα τελευταία χρόνια η Rishikesh
γνώρισε µια τεράστια άνθηση από δυτικούς προσκυνητές, δυτικοί καθηγητές
της Γιόγκα διδάσκουν µία πιο «χαλαρή µορφή». Αυτή η εισροή δυτικών Guru, οι
οποίοι ανέχονται να καπνίζουν και δη χασίς, σεξουαλική απελευθέρωση κι έναν
ολόκληρο νέο τρόπο Γιόγκα έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Είναι πλέον µία
πόλη διχασµένη.
Ορισµένοι παραδοσιακοί Yogies παραπονούνται ότι η
Rishikesh έχει µετατραπεί σε πνευµατικό σούπερ -µάρκετ, ταχείας συσκευασίας.
Άλλοι πάλι χαιρετίζουν αυτή την άνθιση γιατί η Γιόγκα είναι ένα δώρο του Shiva,
του κοσµικού χορευτή στους ανθρώπους για την κατανόηση της ύπαρξής τους.
