Ιράκ: Ερμπίλ η κοσμοπολίτισσα.

Erbil ή Hawler στα κουρδικά, σημαίνει μια πόλη όπου ο ήλιος λατρευόταν, μια πόλη όπου έλαμψε η ευημερία, πλούσια σε προκλήσεις και ιστορία χιλιετιών, με την ταχύτερη ανάπτυξη σε όλο το Ιράκ, με πολλά φιλόδοξα κατασκευαστικά έργα, τεράστιους δρόμους, σύγχρονα εμπορικά κέντρα και με μία υποδομή που βελτιώνεται από μέρα σε μέρα. Μία πόλη της διαφορετικότητας, με μεγάλα όνειρα και σχέδια.

Η ιδέα να πάω από το Ντιγιαρμπακίρ- την καρδιά της Κουρδικής περιοχής της Τουρκίας- στην Ερμπίλ, είχε μπει από καιρό στο μυαλό μου, γιατί είναι μια περιοχή "terra incognita", καθώς υπήρξε επί δεκαετίες απομονωμένη από τον έξω κόσμο. Θυμάμαι  την γλυκύτητα που συνάντησα, στην πόλη με την πιο κακή φήμη, το Ντιγιαρμπακίρ. Είπα στους ανθρώπους της εταιρίας υπεραστικών λεωφορείων ότι πηγαίνω στην Ερμπίλ  "μόνη" "όχι, με μία φίλη". Ο ταμίας με κοίταξε απορημένος, δύο γυναίκες στην Ερμπίλ, και κάτι μουρμούρισε για τη Μοσούλη. Ένας νεαρός άνδρας, μου γράφει με διστακτικά αγγλικά το τηλέφωνό του. Πάρε με ότι χρειαστείς, μιλάω όλες τις κουρδικές διαλέκτους και μου εύχεται ένα ασφαλές ταξίδι. 

Η απόσταση από το Ντιγιαρμπακίρ στην Ερμπίλ είναι 510χλμ όμως το ταξίδι, διαρκεί το λιγότερο 17 ώρες και χρειάζεται τεράστια αποθέματα υπομονής. Η διαδρομή αυτή προσφέρει την ευκαιρία να δεις από πρώτο χέρι κάτι που λίγοι θα μπορούσαν. Είναι ένας δρόμος μυστηρίου, μέσα από τον άξονα του κακού, σε μια περιοχή ελκυστική, που μυρίζει μπαρούτι και πετρέλαιο.Το συνοριακό πέρασμα Ibrahim Khalil, στα τουρκικά σύνορα έσφυζε από ζωή. Βυθισμένα μέσα στον δικό τους αναβρασμό, νταλίκες, τριαξονικά και βυτιοφόρα καυσίμων, όλα μερσεντέζ , σχημάτιζαν ουρές χιλιομέτρων στην πύλη Habur. Σε διαφορετική λωρίδα, σχημάτιζαν ουρές τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, τα ταξί και τα υπεραστικά λεωφορεία.

Το σύνολο του εμπορίου μεταξύ Τουρκίας και Ιράκ, το οποίο πέρυσι άγγιξε τα $3δις και αναμένεται φέτος να φτάσει τα $6δις, περνάει από την πύλη Habur. Τα τελευταία χρόνια το πέρασμα είναι ασφαλές αλλά με την επικείμενη εισβολή στη Συρία οι Κούρδοι του PKK είχαν ξεσηκωθεί. Παραδώσαμε τα διαβατήρια μας στον οδηγό του λεωφορείου και περιμέναμε στην μακρυά σειρά των οχημάτων για την σφραγίδα εξόδου από την Τουρκία. Μετά από αυτό, αφού περάσαμε τρία βαριά φυλασσόμενα σημεία ελέγχου εισήλθαμε στην μεγάλη και κομψή αίθουσα μετανάστευσης του Ιρακινού Κουρδιστάν. Οι αξιωματικοί μας υποδέχτηκαν με καλωσορίσματα, χαμόγελα και άφθονο ζεστό τσάι.

Περιττό να πω, ότι δύο γυναίκες ξένες είχαμε γίνει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, γιατί ήμασταν και οι μοναδικές, ούτε δείγμα δεν υπήρχε από τουρίστες , όλοι ντόπιοι και φυσικά άντρες. Ένας νεαρός από το πούλμαν που μιλούσε άπταιστα αγγλικά μας πήρε υπό την προστασία του. "Μην ανησυχείς" μου λέει, "ότι και να ρωτήσουν θα πω ότι είστε φίλες μου και θα σας πάω εγώ στο ξενοδοχείο γιατί θα φτάσουμε πολύ αργά στην Ερμπίλ". Οι ερωτήσεις έπεφταν βροχή, με τσιγάρο και κουβεντούλα πέρασε ευχάριστα η ώρα ώσπου ακούσαμε τα ονόματά μας και μας δόθηκαν πίσω τα διαβατήρια με βίζα 15 ημερών και δωρεάν θεώρηση. Αυτό είναι ένα από τα πρώτα σημάδια της αυτονομίας στο Κουρδιστάν.  Η διάρκεια  αναμονής στα σύνορα είναι τέσσερις ώρες στο πήγαινε και περίπου οκτώ ώρες στην επιστροφή, η οποία είναι εξοντωτική.

Μιλάμε για επτά βαριά φυλάκια όπου γίνεται εξονυχιστικός έλεγχος επιβατών, αποσκευών και οχημάτων. Και δεν συζητάμε φυσικά για τα κοντρόλ που υπάρχουν καθ’ οδόν τα οποία είναι δεκάδες. "Η ασφάλεια στο Κουρδιστάν είναι το κλειδί της επιτυχίας" τονίζουν με καμάρι οι αξιωματούχοι.. Την φύλαξη των συνόρων  έχουν αναλάβει περίπου 30.000 Πεσμεργκά (αυτοί που είναι έτοιμοι να θυσιαστούν) και όπως καταλαβαίνει κανείς δεν αφήνουν να περάσει ούτε κουνούπι. Η περιοχή κέρδισε την πρώτη πολιτική και στρατιωτική αυτονομία της στο τέλος του πρώτου πολέμου του κόλπου το 1991, όταν ο ΟΗΕ επέβαλε ζώνη απαγόρευσης πτήσεων και εγκαθίδρυσε ένα ασφαλές καταφύγιο για τους Κούρδους στο Βόρειο Ιράκ, λέγεται δε, ότι είναι ο τόπος όπου η ΗΠΑ κέρδισαν τον πόλεμο του Κόλπου.


Ωστόσο, ήταν μετά την άρση του εμπάργκο κατά του Ιράκ το 2003, που η οικονομία της άρχισε ν' ανθίζει. Σε λιγότερο από 10 χρόνια η Ερμπίλ αναδείχθηκε από την υπνηλία και το τέλμα σε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις της Μέσης Ανατολής. Εδώ, ο Τζόρτζ Μπούς και οι Αμερικανοί στρατιώτες λατρεύονται σαν Ήρωες και οι νέοι επιθυμούν διακαώς ν’ αποκτήσουν αμερικάνικο διαβατήριο. Η ασφάλεια λοιπόν, έχει μετατρέψει την Ερμπίλ από μία εξαθλιωμένη και μελαγχολική πόλη σε μια κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα.  Αναμφισβήτητα, το μεγαλύτερο αξιοθέατο βρίσκεται σκαρφαλωμένο σ΄ένα αρχαίο κυκλικό ανάχωμα, ύψους 30 μέτρων που δεσπόζει στο κέντρο της παλιάς πόλης.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Ακρόπολη έχει συνεχή κατοίκιση τουλάχιστον από το 10.000π.Χ., όμως οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την ιστορία της πόλης χρονολογούνται από το 2000π.Χ.  Στήν πορεία της, η εξουσία άλλαξε πολλές φορές χέρια. Σουμέριοι, βαβυλώνιοι, Ασσύριοι, Μήδοι, ΄Ελληνες,  Πέρσες, Οθωμανοί πέρασαν απ΄εδώ. Είναι γνωστό ότι είχε έναν ναό αφιερωμένο στην Ιστάρ, την Βαβυλωνιακή θεά του έρωτα, της γονιμότητας και του πολέμου. Υπήρξε λατρευτικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής, αλλά και σημαντικός σταθμός και πολυπολιτισμικό χωνευτήρι από το 2300πχ, όντας στο δρόμο του μεταξιού, σε κομβικό σημείο μεταξύ της Δύσης και της Κινέζικης Αυτοκρατορίας.

Η περιοχή αυτή βρίσκεται εντός της λεγόμενης "εύφορης ημισελήνου", όπου το ετήσιο επίπεδο βροχοπτώσεων επαρκούσε για να καλλιεργηθούν σιτηρά και δημητριακά  χωρίς την βοήθεια αρδευτικών έργων. Γι’αυτό εικάζεται ότι εδώ αναπτύχθηκε για πρώτη φορά η γεωργία. Η πόλη ήταν γεμάτη από υπόγεια ύδατα.  Δεδομένου ότι οι εχθροί δεν ήταν ικανοί να καταστρέψουν αυτές τις υπόγειες πηγές, οι άνθρωποι ήταν σε θέση ν’αντέχουν μακρόχρονες πολιορκίες.

Μέχρι το 2006 περίπου 500 οικογένειες κατοικούσαν εντός των τειχών. Πλέον είναι μια πόλη φάντασμα που ανακαινίζεται με την στήριξη της κυβέρνησης και υπό την αιγίδα της UNESCO, και  σύντομα, το τεχνητό βουνό θα συμβολίζει την επιτυχία και τη δύναμη του ανθρώπινου πολιτισμού. Σε απόσταση 90 χλμ. Από την Ερμπίλ βρίσκονται τα Γαυγάμηλα, όπου ο Μέγας Αλέξανδρος νίκησε το 331π.Χ. τον Δαρείο τον Γ’, γεγονός που σήμανε την αρχή του τέλους της μεγάλης Περσικής αυτοκρατορίας.

Το επιβλητικό κίτρινο-οχρουν φρούριο θεωρείται από τις πιο δραματικές οπτικές εμπειρίες στη Μέση Ανατολή.  Το σεργιάνι στα σκεπαστά παζάρια της Μεδίνας είναι η καλύτερη επιλογή για ψώνια. Εδώ, νιώθεις στο πετσί σου την αληθινή ατμόσφαιρα της ζωής και μπορείς να βρεις τα πάντα. Από χιένα για τα μαλλιά, μπαχαρικά, γλυκά, μέχρι τσάντες, κιλίμια, φίνα μεταξωτά υφάσματα και χρυσάφι, μα πολύ χρυσάφι!!!!! Η αυθόρμητη καλημέρα των περαστικών από καρδιάς ήταν ένα ευχάριστο ξάφνιασμα αλλά η μεγάλη έκπληξη ήταν: όταν κατάλαβαν ότι είμαστε Ελληνίδες  άρχισαν  να  φωνάζουν, "Ομόνοια, Ομόνοια, ελάτε να κεράσουμε καφέ, τσάι".  

Πολλά νέα παιδιά ξενιτεύτηκαν για χρόνια και έχουν γυρίσει πλέον, γεμάτοι όνειρα και ελπίδες στην Ερμπίλ. Μετά από πολλά γέλια, ξεκίναγε η κουβεντούλα, ο καθένας εξιστορούσε τα κατορθώματά του στην περιοχή και στο τέλος όλοι συμφωνούσαμε στο ότι ο τόπος προσφέρει πλέον πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες, αλλά λίγα πράγματα να κάνεις στον ελεύθερο χρόνο σου. Στην Ερμπίλ δεν υπάρχουν κινηματογράφοι, θέατρα ,μπάρ, αθλητικοί σύλλογοι.


Επιπλέον, η έλλειψη μέσων μαζικής μεταφοράς καθιστά τις μετακινήσεις ιδίως του Σαββατοκύριακου πάρα πολύ ακριβές. Μιλάμε ότι αυτές οι στιγμές, της επαφής με τον ντόπιο πληθυσμό, ήταν η κορύφωση του ταξιδιού. Η περιοχή αυτή είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη που έχω ταξιδέψει, όμως,  οι άνθρωποι που γνώρισα στο Κουρδιστάν είναι μακράν οι πιο θερμοί, φιλικοί και φιλόξενοι που γνώρισα ποτέ, είναι πραγματικά ότι καλύτερο υπάρχει.


Τι τροφοδοτεί όλη αυτή την ανάπτυξη; Πραγματικά καύσιμα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Τα διαπιστωμένα αποθέματα ανεβάζουν το Κουρδιστάν στην 5^η παγκόσμια κατάταξη. Φυσικό λοιπόν είναι, ο καθένας που συναντάται εδώ , Κούρδος ή ομογενής να έχει κάποια συμμετοχή στο πλούσιο πρόγραμμα. Ουρανοξύστες, ξενοδοχεία, κομψές εγκαταστάσεις, γυαλιστερές βιτρίνες, πόρσε, τυχερά παιχνίδια, πορνεία συνθέτουν την αυτοκρατορία του boom town. Με την ελκυστική πολιτική των επενδυτικών νόμων η KRG έχει δει $26δις να διοχετεύονται στην περιοχή τα τελευταία έξι χρόνια.

Κι' ενώ λοιπόν στην Ερμπίλ τα πάντα είναι μέλι-γάλα, ακριβώς 90χλμ. νότια, πάνω στην Εθνική οδό, κάποιος μπορεί να σκοτωθεί ή ν’απαχθεί στο δρόμο, ή να κολλήσει στα διασταυρούμενα πυρά των αντίπαλων πολιτοφυλακών. Αυτό το πετρέλαιο δηλαδή, είναι κατάρα και ευλογία παράλληλα. Οι Κούρδοι έχουν κυριολεκτικά εξοργίσει τη Βαγδάτη με τις εντυπωσιακά προσοδοφόρες συμβάσεις που έχουν συνάψει με δεκάδες εταιρίες πετρελαίου. Η Βαγδάτη διατυμπανίζει ότι οι συμβάσεις αυτές είναι παράνομες.

Εδώ και καιρό, το όνειρο των Κούρδων για τη δημιουργία του Μεγάλου Κουρδιστάν-μια χώρα που να συνδέει τις Κουρδικές περιοχές του Ιράν, του Ιράκ, της Τουρκίας και της Συρίας- φουντώνει. Όμως η Τουρκία και το Ιράν είναι αντίθετοι στη δημιουργία του Ανεξάρτητου Κράτους του Κουρδιστάν.Το Ιρακινό Κουρδιστάν είναι απόλυτα ασφαλές αυτή τη στιγμή όμως, δυστυχώς, η κατάσταση μπορεί ν’αλλάξει γιατί οι ισορροπίες στις γειτονικές χώρες είναι πολύ εύθραυστες. Στα βόρεια η Τουρκία, προς τ’ανατολικά η απρόβλεπτη κατάσταση του Ιράν, στο νότο και το υπόλοιπο Ιράκ οι εντάσεις συνεχίζονται αμείωτες και προς τα δυτικά η Συρία  η οποία αντιμετωπίζει τα χίλια-μύρια. Ελπίζω και εύχομαι να του το επιτρέψουν...