Ξιτάνγκ: η Βενετία της Κίνας

H Ξιτάνγκ είναι σαν ένα αρχαίο κομμάτι του νεφρίτη, γυαλιστερή και διάφανη, πεντακάθαρη και μελωδική, σαν τη μουσική ενός αυλού. Μια μικρή Βενετία, στο Δέλτα του εύφορου Γιανγκτσέ, ανάμεσα στη Σανγκάη και τη Χανγκτζόου, διάσημη για το γραφικό της υδάτινο δίκτυο με τα κανάλια και τις γέφυρες. Μια πόλη γαλήνια, πανέμορφη που προσελκύει λάτρεις και γνώστες της αρχαίας αρχιτεκτονικής απ΄όλο το κόσμο, μια πόλη που προσφέρει την κατάλληλη ατμόσφαιρα για καλλιτεχνική δημιουργία. Ο ιδανικός τόπος για να εξασκήσει κανείς την «τέχνη του Ζέν», να μην κάνει απολύτως τίποτα, πάρα μόνο να ρεμβάζει και να στοχάζεται.

 Έβρεχε ολημερίς εκείνη την ανοιξιάτικη ημέρα, ψιλή,αμίλητη βροχή. Κανάλια σχεδόν αθέατα απ’την πάχνη, γη ομαλή, επίπεδη, λίγο μελαγχολική μέσα στη βαθιά της ποίηση. Μονάχη, σ’ ένα παλιό τεϊοποτείο, επάνω στη συμβολή δυο ποταμών, γλεντώ με τα μάτια την κίνηση στο γεφύρι, πόσο αθόρυβα, πόσο απαλά κυλούν  οι ποταμάνθρωποι τα πλεούμενά τους στο νερό. Στα σπίτια με τις ανοικτές προσόψεις οι άνδρες καθιστοί στα σκαμνάκια τους καπνίζουν και πίνουν τσάι, οι γυναίκες ανακούρκουδα πλένουν ρούχα και λαχανικά στο ποτάμι  που περνάει έξω απ’το κατώφλι τους, παιδιά και νέοι κυκλοφορούν ελεύθερα αψηφώντας τη βροχή.

 Ένα ζευγάρι μουσικών μου γνέφουν από μακρυά, γελούν, πλησιάζουν και η γυναίκα αρχίζει να τραγουδάει με μια ιδιαίτερα τσιριχτή κινέζικη φωνή. Η ζωή είναι τόσο ήρεμη και αργόσυρτη εδώ. Θα μπορούσα επί ώρες να στοχάζομαι σ’αυτό το τεϊοποτείο. Η πόλη μοιάζει σαν ν’ακολουθεί μια άλλη εξέλιξη τελείως διαφορετική, πιο τέλεια, γ’αυτό και παραμένει αναλλοίωτη απ’ το χρόνο. Εννέα ποταμοί συγκλίνουν σ’αυτήν και 108 γέφυρες, κάποιες από την δυναστεία των Ming ενώνουν τα οκτώ τμήματά της.

Από το 771πΧ. υπήρξε στρατηγικό σημείο, αλλά υπό την δυναστεία των Yuan (1271-1368), των Qing και των Ming (1368-1911) αποτέλεσε εξέχουσα πόλη και κομβικό σημείο της Μεγάλης Διώρυγας. Στην Κίνα, εκτός από το διάσημο Σινικό τείχος, υπάρχει κι’ ένα λιγότερο γνωστό, γιγαντιαίο όμως κανάλι, η Μεγάλη Διώρυγα. Η κατασκευή της ξεκίνησε τον 6οπΧ. αιώνα και ολοκληρώθηκε το 1327. Συνδέει το Πεκίνο με τη Χανγκτζόου (πρωτεύουσα της Κίνας το 12ο-13ο αιώνα).

Η διώρυγα δεν είναι ένα ενιαίο κανάλι, αλλά μία σύνθετη αλυσίδα υδάτινων δρόμων. Έχοντας μήκος 1782μ. ήταν πλωτή σ’όλο της το μήκος μέχρι το 19ο αιώνα, οπότε μια καταστροφική πλημμύρα του Κίτρινου ποταμού προκάλεσε μεγάλες ζημιές τόσο στα κανάλια όσο και στα πλοιάρια. Βόρεια τμήματα του συστήματος παραδόθηκαν σταδιακά στην αχρηστία και στη φθορά. Το τμήμα που βρίσκεται ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Τιεντσίν είναι πλήρως επιχωματωμένο, ενώ πολλά άλλα μέρη δεν είναι πλέον πλωτά. Νότια του Γιανγκτσέ η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη και το τμήμα ανάμεσα στη Σουτζόου και τη Χανγκτζόου είναι ανοικτό.

Οι υδάτινες οδοί προσέφεραν πριν από την σύγχρονη εποχή, τη μοναδική εναλλακτική δυνατότητα για μεταφορά προσώπων και προϊόντων. Οι αυτοκράτορες στο Πεκίνο βασίζονταν στη διώρυγα για να μεταφέρουν βόρεια τα προϊόντα των γόνιμων νότιων περιοχών, ανάμεσα στα οποία ήταν ρύζι, μετάξι και τσάι. Οι Κινέζοι θεωρούνται οι μέγιστοι πρώτοι οικοδόμοι των καναλιών, αναλαμβάνουν διάφορα σημαντικά προγράμματα ήδη από το 3ο πΧ. αιώνα. Η Xitang βρίσκεται στην επαρχία Zhesiang, μόλις 110χλμ  μακριά από  τη Shanghai και 90χλμ. από την Hangzhou. Θεωρείται η ωραιότερη υδάτινη πολιτεία της Κίνας, η πιο νατουραλιστική, ιδανική απόδραση γι’αυτούς που θέλουν να ξεφύγουν από την φασαριόζικη ζωή της πολύβουης Σαγκάης.

Σε αντίθεση με τις άλλες αρχαίες υδάτινες πόλεις, η παλιά Ξιτάνγκ δεν είναι ένας πολυσύχναστος προορισμός. Θεωρείται επίσης πόλη-υπόδειγμα διατήρησης του φυσικού κινέζικου τοπίου και του παραδοσιακού τρόπου ζωής. Υπέροχη, σε γοητεύει με την πρώτη ματιά, σε προκαλεί να την κατακτήσεις. Γκριζόχρωμες κατοικίες που αποπνέουν άρωμα παλιάς εποχής, αρχαϊκές μαύρες μαρκίζες, στενά λιθόστρωτα δρομάκια, εκπληκτικές πέτρινες και ξύλινες γέφυρες που κοσμούν σαν ουράνια τόξα τους ποταμούς είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ξιτάνγκ. Το περίγραμμα των κτηρίων και των σπιτιών είναι αυστηρά καθορισμένο, τα περισσότερα έχουν κυρίως οριζόντια διάταξη και συνήθως αποτελούν μεγάλα αλληλοσυνδεόμενα κτήρια που συνθέτουν ένα ολόκληρο συγκρότημα και χαρακτηρίζονται από αρμονία, καλαισθησία και ισορροπία.

Υπάρχουν πολλά κτήρια ιστορικού ενδιαφέροντος που σώζονται από την εποχή της δυναστείας των Ming και των Qing, τα οποία  εκπροσωπούν το χαρακτηριστικό ύφος των υδάτινων πόλεων και παραπέμπουν σε μια βαθιά αίσθηση της ιστορίας.Τα πιο πολλά λειτουργούν ως λαογραφικά μουσεία και φιλοξενούν ονειρικές συλλογές όπως: ξυλόγλυπτα χειροποίητα έπιπλα, εξαιρετικά σερβίτσια από πορσελάνη, κρυστάλλινα έργα τέχνης, εκθέσεις αρχαίων βιβλίων που πέρασαν από γενιά σε γενιά, σκαλίσματα σε πέτρες από διάσημους καλλιτέχνες και φυσικά  κρύβουν στο εσωτερικό τους υπέροχους κήπους όπου μπορεί κανείς να χαλαρώσει πίνοντας τσάι.

Περπατώ στα σοκάκια μ’ ένα τσούρμο εύθυμους περιπατητές. Η πόλη είναι ένας δαίδαλος από στενά που διασταυρώνονται και μπερδεύονται μ΄ένα σύμπλεγμα από κανάλια, νησάκια, γεφυρούλες, υπόστεγους δρόμους, σκοτεινές παρόδους. Χρειάζονται ώρες για να τα φέρεις βόλτα. Χάθηκα μέσα σ’ένα κουβάρι από παλιά καλντερίμια. Κάποια είναι σκοτεινά όλο το χρόνο, κάποια άλλα τόσο στενά, ίσα που περνάει ένα άτομο. Δεν έχουν χτιστεί εδώ καινούργια σπίτια και τα παλιά έχουν διατηρηθεί χάρη στην ευαισθησία και την εργατικότητα των κατοίκων. Στις στέγες φυτρώνει χορτάρι, σε κάποιες αναπτύσσεται αρκετά. Λέγεται ότι ενώνονται μ’αυτό τα πνεύματα των προγόνων κάνοντας το ν’ανθίζει, κι’ αυτό φέρνει ειρήνη στο σπιτικό και ευημερία σ’ολόκληρη την πόλη.

Οι άνθρωποι είναι πολύ φιλόξενοι, κάνουν στα σπίτια τους εκθέσεις παλαιών ξυλόγλυπτων, καλλιτεχνικών επιγραφών, κεντημάτων και άλλων οικογενειακών κειμηλίων. Οι θύρες  των σπιτιών είναι διάπλατα ανοικτές, μπορώ να πω ότι οι νοικοκυραίοι καρτερούν στο κατώφλι τους τους επισκέπτες και τους προσκαλούν να περάσουν.Τσάι, τσιγάρα, χαμόγελα.. Σπίτια ευχάριστα, τρία τέσσερα δωματιάκια πεντακάθαρα, κρυφές εσωτερικές αυλές, έπιπλα αντίκες διακοσμημένα με σερβίτσια του τσαγιού, κανατούλες, τασάκια όλα από φίνα πορσελάνη, οι τοίχοι σκεπασμένοι με πίνακες ζωγραφικής και οικογενειακές φωτογραφίες.

Σπίτια που πληρούν όλους τους κανόνες του Feng-shui, άνεμος και νερό σε πλήρη αρμονία και εξασφαλίζουν την ομαλή ροή της θετικής ενέργειας (τσι) στο χώρο. Περιφέρεσαι στα δωμάτια, θαυμάζεις τα έπιπλα, τα αντικείμενα, επαινείς το γούστο και την καλαισθησία του νοικοκύρη-στη νοηματική φυσικά όλα αυτά-κάθεσαι στο σαλονάκι δίπλα στο παράθυρο με θέα το κανάλι, απολαμβάνεις, πίνεις τσάι, καπνίζεις αφήνεις σ’ ένα πορσελάνινο πιατάκι κάτι τις ελάχιστο και αναχωρείς  για το επόμενο σπιτικό. Με τον οβολό σου βοηθάς το νοικοκύρη στο να το συντηρεί, γιατί αυτά τα σπίτια χρειάζονται διαρκή συντήρηση.

Τα σοκάκια κρύβουν φοβερά παραδοσιακά εργαστήρια, βιοτεχνίες νεανικών ενδυμάτων, κεντημάτων.Τεχνίτες, πιστούς στο πνεύμα και το στύλ της δυναστείας των Ming, οι οποίοι σχεδιάζουν έπιπλα και αντικείμενα που δημιουργούν την πιο αναγνωρίσιμη διακοσμητική ατμόσφαιρα. Η εποχή της δυναστείας των Ming θεωρείται η πιο πλούσια περίοδος στην ιστορία της χώρας και χαρακτηρίζεται απ’ τις λιτές γραμμές και την υψηλής ποιότητας τεχνική εργασία.Το πιο ζωντανό κομμάτι της πόλης είναι αναμφίβολα οι σκεπαστοί διάδρομοι, καθώς είναι χώροι για υπαίθριες δραστηριότητες που  προσελκύουν πολύ κόσμο,  λογής-λογής μαγαζάκια που πουλάνε φαναράκια, βεντάλιες, παντόφλες κεντημένες, γλυκά, τσιγάρα συνωστίζονται στα υπόστεγά τους.

Μικρά τεϊοποτεία που σε βάζουν σε πειρασμό με την πρόσχαρη και γλυκιά τους γαλήνη. Νεολαίοι, αγόρια κορίτσια περιφέρονται και χάσκουν με το χαμόγελο στα χείλη, ηλικιωμένες καθισμένες στα κατώφλια των σπιτιών μασουλούν φιστίκια, καθαρίζουν λαχανικά, παππούδες καμαρώνουν για τα πανέμορφα εγγόνια τους που γλείφουν τα χειλάκια με τις ρόζ γλωσσίτσες τους και καλλιτέχνες, καλλιτέχνες που κατακλύζουν κάθε γωνιά και προσηλωμένοι στις ακουαρέλες τους αποτυπώνουν σκηνές της καθημερινής ζωής. Νέοι σπουδαστές λίγο πριν φτάσουν στη γόνιμη τόλμη, εξαντλούν κάτι τέτοιους τόπους. Αναρίθμητοι λόγιοι, λογοτέχνες, καλλιτέχνες συνεισέφεραν στην φήμη και στη πολιτιστική ζωή αυτής της γοητευτικής πόλης.

Μη ξεχνάμε ότι η Ξιτάνγκ υπήρξε γενέτειρα του αρχαίου πολιτισμού Wu-Yue που άκμασε στη νότια Κίνα την περίοδο 770πΧ-476πΧ. Μία συντροφιά πιονιέρηδες με παίρνουν στο κατόπι παζαρεύοντας την τιμή. Η βόλτα με το παραδοσιακό πλεούμενο στα κανάλια είναι υποχρεωτική. Νησάκια, πάρκα, καλαμιές, πελώριες ιτιές με φυλλωσιές σαν καταρράκτες, τριπλά τοξωτά ξύλινα γεφυράκια στηριζόμενα σε πέτρινους πασσάλους, μονόξωτα παμπάλαια πέτρινα γεφύρια και νερά πολλά νερά συνθέτουν αυτό το γαλήνιο τοπίο.

Οι επισκέπτες χαρούμενοι επάνω στις γέφυρες φωτογραφίζουν ο ένας τον άλλον, αντλώντας αίγλη απ΄τη μαγεία. Τα κανάλια είναι γεμάτα από βάρκες σκεπαστές, φωνακλάδες βαρκάρηδες που χαιρετούν και προτρέπουν τούς επισκέπτες για μία βόλτα. Αυτό που μου δίνει μεγάλη χαρά είναι ότι βρίσκομαι ανακατεμένη μ’ένα λαϊκό ντόπιο πλήθος, μέσα σ’ένα θερμό κι ευγενικό κλίμα, άσχετα αν συνεννοούμαι στην νοηματική. Εδώ τα λόγια περιττεύουν...

Η πόλη φημίζεται επίσης για την  την τοπική κουζίνα της. Στα λογιών-λογιών ρεστοράν, λαϊκά, πλούσια, πιο επίσημα τα θαλασσινά τους και ιδιαίτερα τα καβούρια  περισσεύουν. Αφθονούν εδώ τα πιάτα απ’τον γόνιμο Γιανγκτσέ, ψάρια ποταμίσια με σάλτσα κόκκινη γλυκιά και καρυκεύματα, φιλέτα ψαριών με λαχανικά και ρύζι, γαρίδες με κόκκινη μουστάρδα, γαρίδες βραστές με τζίτζερ, καραβίδες τηγανιτές με σκόρδο συνοδευόμενα με εκλεκτό ντόπιο κρασί.

Εδώ η ζωή μοιάζει να ζει χωρίς να προχωρά μια και λίγα πράγματα άλλαξαν στο πέρασμα των χρόνων, όλα είναι ήσυχα, αργοκίνητα και απλά χωρίς φανταχτερά στολίδια. Όποιος νοσταλγεί την παλιά Κίνα με τα χρώματα, το θόρυβο, τις μυρωδιές της, ας επισκεφτεί την Ξιτάνγκ....