Πέντε αρχαιολογικοί χώροι της Λιβύης, από τους πλέον εντυπωσιακούς του κόσμου, περιλαμβάνονται στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Ανάμεσά τους η Leptis Magna και η Sabratha (Σαμπράθα). Κάτω από την πρωτεύουσα Τρίπολη βρίσκονται θαμμένα τα ερείπια της αρχαίας Οίας η οποία μαζί με την Σαμπράθα στα δυτικά και την ρωμαϊκή Λέπτις Μάγκνα, το αλλοτινό εμπορικό λιμάνι των Φοινίκων στα ανατολικά, αποτελούσαν την Τριπολίτιδα. Οι Έλληνες έφτασαν εδώ ως άποικοι από την Σαντορίνη, εξ ου και το παλιό όνομα της Τρίπολης : Οία.
Leptis Magna
Η Leptis ιδρύθηκε γύρω στο 700πΧ., τα ερείπια όμως που υπάρχουν σήμερα είναι κυρίως της ρωμαϊκής περιόδου.
Οι θριαμβευτικές αψίδες, οι θέρμες, τα κολυμβητήρια, στολισμένα με μωσαϊκά εκπληκτικής τέχνης στον πυθμένα τους, η πλατεία του Νυμφαίου με τις κρήνες τις αφιερωμένες στις νύμφες του νερού, η οδός των κιόνων μήκους 420μ., η αγορά, στολισμένη με γρανιτένιους κίονες κορινθιακού ρυθμού και θαυμάσια γλυπτική διακόσμηση, η επιβλητική βασιλική, το αρχαίο λιμάνι, ο ιππόδρομος, το αμφιθέατρο, αποκλειστικά για τα λεγόμενα αιματηρά θεάματα που ξεκίνησαν ως νεκρικές τελετές, το Σεράπειον, η αγορά των δύο θόλων, το λαμπρο-στολισμένο αρχαίο θέατρο του 2ου αι. μΧ., χωρητικότητας 5.000 θεατών, είναι μνημεία που ξεπερνούν σε ομορφιά την Παλμύρα της Συρίας ή τη Γέρασα της Ιορδανίας. Στο αρχαιολογικό μουσείο εκτίθενται αγάλματα και αγγεία κυρίως ρωμαϊκών χρόνων.
Sabratha - Σαμπράθα
Η Σαμπράθα, πόλη Φοινικική αλλά εξελληνισμένη (στους χρόνους της Ρωμαϊκής κυριαρχίας) συγκαταλέγεται στο top 5 των αρχαιολογικών χώρων του κόσμου.
Η Σαμπράθα βρισκόταν πάνω στην αρχαία οδό που συνέδεε την Τρίπολη με την Καρχηδόνα, πλακόστρωτο τμήμα της οποίας σώζεται μέχρι σήμερα. Εντυπωσιάζουν κι εδώ, όπως και στη Λέπτιδα, τα ρωμαϊκά λουτρά με τον πλούτο τους, λουτρά ατμού, ζεστού, χλιαρού, δροσερού, ή κρύου νερού, στολισμένα με ψηφιδωτά, αποδυτήρια, παλαίστρες, βιβλιοθήκες, κήπους: ένα ολόκληρο πολιτιστικό σύστημα που μαρτυρά πόση αξία έδιναν στην υγιεινή και στη χαλάρωση του σώματος. Στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχουν επίσης η αγορά, ερείπια βασιλικής, το Καπιτώλιο, το συγκλητικό μέγαρο, το βυζαντινό τείχος, οικίες και δύο μουσεία με φοινικικά και ρωμαϊκά εκθέματα.
Ένας αρχαίος πολιτισμός βρίσκεται σε τεράστιο κίνδυνο στη Λιβύη
Πάντως η UNESCO έχει εδώ και καιρό απευθύνει προειδοποίηση διά της γενικής της διευθύντριας Ιρίνας Μπόκοβα προς όλα τα διεθνή μουσεία και εμπόρους τέχνης να επαγρυπνούν για όσα έργα τέχνης φτάνουν στα χέρια τους και προέρχονται από τη Λιβύη: «"Απρόσεκτοι" έμποροι που αγοράζουν τέτοια αντικείμενα ή και θραύσματα είναι κατ' ουσία ηθικοί αυτουργοί μιας ακόμα μεγαλύτερης λεηλασίας. Η εμπειρία μας δείχνει ότι σε εποχές κοινωνικών ταραχών υπάρχει τεράστιος κίνδυνος καταστροφών. Μας έχει διδάξει να επαγρυπνούμε για κλεμμένα αντικείμενα από άτομα που δεν διστάζουν να πλήξουν την ακεραιότητα έργων τέχνης ή αρχαιολογικών μνημείων».