Γροιλανδία: επιπλέοντα γλυπτά.

Η περιοχή των φιόρδ της Ανατολικής Γροιλανδίας με τους γρανιτένιους όγκους των βουνών που ορθώνονται γύρω και τους επιβλητικούς χιονισμένους παγετώνες που τροφοδοτούν τα  κυανοπράσινα νερά με "επιπλέοντα γλυπτά" είναι ένα γεωγραφικό αριστούργημα.

Όμως  στο μαγευτικό αυτό βασίλειο της σιωπής, το σύνολο των πάγων υποχωρεί, οι παγετώνες αποσπώνται και η μυθική αυτή έκταση σιγά-σιγά καταστρέφεται.

Το Kulusuk, μια μικρή κοινότητα 400 κατοίκων της περιοχής     Angmagssalik είναι η πύλη εισόδου της Ανατολικής Γροιλανδίας. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό ψαροχώρι με πολύχρωμα σπίτια και για να το δει κανείς δεν χρειάζεται να περπατήσει πάνω από τρείς ώρες. Οι περισσότεροι κάτοικοι-Inuit-επιβιώνουν από το κυνήγι της φώκιας και της πολικής αρκούδας, λίγα σπίτια έχουν τρεχούμενο νερό και οι ομάδες σκύλων υπερβάλλουν από τα snowmobile. Αυτό που αξίζει εδώ είναι η άγρια φύση. Το χωριό δεσπόζει στις απόκρημνες πλαγιές ενός όρμου γεμάτου με πάγους και περιβάλλεται από δραματικές κορφές και βραχώδεις προεξοχές.

Το Kulusuk είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς  της Γροιλανδίας,  το κέντρο για πολλά extreme sports, η αφετηρία για ένα οδοιπορικό στο παγοκάλλυμα  Apusiaajik  και  η πιο βολική βάση για τις μετακινήσεις στην περιοχή  Angmagssalik. Ο χρόνος έχει σταματήσει σ’αυτόν τον τόπο, άλλωστε η Ανατολική ακτή ήταν πάντα απομονωμένη και αυτή είναι η γοητεία της. Αυτό γίνεται αντιληπτό από τη στιγμή που προσγειώνεται το αεροπλάνο στο χαοτικό αεροδρόμιο που βρίσκεται στη μέση του πουθενά, σ΄έναν διάδρομο προσγείωσης στρωμένο με χαλίκι. Ο αεροσταθμός χτίστηκε το 1958 προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των 2000 αμερικανών στρατιωτικών που έμεναν στην παρακείμενη βάση του ακρωτηρίου KAP-DAN. Ο διάδρομος προσγείωσης προσφέρεται μόνο για μικρά αεροσκάφη χωρητικότητας 50 ατόμων και για ελικόπτερα.

Καθημερινά από μέσα Μαΐου έως μέσα Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται μία πρωινή πτήση από το Reykjavik  και την ίδια περίοδο, ένα ελικόπτερο χωρητικότητας οκτώ ατόμων εκτελεί από τις 10πμ-15.00μμ εσωτερικές πτήσεις από το  Kulusuk στο χωριό  Angmagssalik και τις γύρω κοινότητες. Το ελικόπτερο αυτό καλύπτει και τις ανάγκες των αποστολών (ερευνητών, ορειβατών που θέλουν να κατευθυνθούν προς το Βορειοανατολικό Εθνικό Πάρκο της Γροιλανδίας), αλλά οι πτήσεις αυτές είναι προσυμφωνημένες και η τιμή πολύ τσουχτερή. Μέσα μαζικής μεταφοράς, γραφεία τουρισμού ή ενοικιάσεως αυτοκινήτων εδώ είναι άγνωστα. Ένας χωματόδρομος ακτίνας τεσσάρων χιλιομέτρων οδηγεί στο χωριό, δύο αυτοκίνητα-βαν εκτελούν χρέη ταξί, και η πλειοψηφία των επιβατών που δεν έχουν βαριές αποσκευές καλύπτει αυτή την απόσταση πεζή, άλλωστε αυτό το θαυμάσιο τοπίο προσφέρεται αποκλειστικά για πεζοπορία.

Πλησίον του αεροδρομίου, πάνω σ’έναν βραχώδη όρμο που προσφέρει εκπληκτική θέα στα φιόρδ, βρίσκεται το μοναδικό ξενοδοχείο της περιοχής, το οποίο διαθέτει πεντακάθαρα δωμάτια και καλό εστιατόριο. Ο ιδιοκτήτης του είναι παράλληλα και τουριστικός πράκτορας, προσφέρει σημαντική βοήθεια όσον αφορά τις λεπτομέρειες των εξορμήσεων, ενοικίαση ορειβατικού εξοπλισμού, και δύο τζίπ 4Χ4 για τις ανάγκες των μετακινήσεων. Όμως οι σοβαροί πεζοπόροι είναι απαραίτητο να έχουν μαζί τους πολύ καλό εξοπλισμό. Έχοντας ως βάση το Kulusuk,  μπορείς να πραγματοποιήσεις ημερήσια ή πολυήμερη πεζοπορία στους παγετώνες, καγιάκ στα φιόρδ και τις παγετωνικές λίμνες, να προγραμματίσεις εκδρομή με πλοιάριο στην ανοικτή θάλασσα και τους απομακρυσμένους οικισμούς της περιοχής  Angmagssalik. Τουριστικά πλοία δεν υπάρχουν, ούτε καταμαράν. Λόγω του ότι είναι απομονωμένη περιοχή τα περισσότερα αγαθά μεταφέρονται εδώ με φορτηγά πλοία από την Δανία κατά την περίοδο του καλοκαιριού. Την ίδια περίοδο ένα μικρό αλιευτικό πλοιάριο χωρητικότητας 12 ατόμων πραγματοποιεί καθημερινά ένα δρομολόγιο από το Kulusuk στο  Angmagssalik και τους γύρω οικισμούς, καιρού επιτρέποντος φυσικά, γιατί σ’αυτά τα μέρη οι εναλλαγές του καιρού είναι πολύ απότομες.

Σε κάποιους οικισμούς μπορείς να αποβιβαστείς για ένα περίπατο. Το πλοιάριο πλησιάζει τους παγετώνες και τα παγόβουνα από απόσταση έως 100 μέτρα ώστε να έχεις μία ασφαλή παρατήρηση. Στους κολπίσκους και στα φιόρδ τα δρομολόγια αναλαμβάνουν οι Inuit, ψαράδες και κυνηγοί επί το πλείστον οι οποίοι διαθέτουν ταχύπλοα, τα οποία πλησιάζουν- έναντι αδράς αμοιβής - τους παγετώνες και τα παγόβουνα σε απόσταση αναπνοής, αυτό βέβαια είναι μεγάλο ρίσκο. Οι Inuit είναι άνθρωποι-τσακάλια, ξέρουν καλύτερα απ΄όλους τα περάσματα ανάμεσα στα παγόβουνα των φιόρδ, όλα τα ασφαλή μονοπάτια που οδηγούν στους παγετώνες, είναι δηλαδή κάτι σαν τους Σέρπας των Ιμαλάϊων και προπάντων μπορείς να τους εμπιστευτείς. 

 Φιόρδ: είναι Νορβηγική λέξη για θαλάσσιους  κόλπους, στενούς, βαθείς και επιμήκεις με απότομες και βραχώδεις ακτές.

Τα φιόρδ σχηματίστηκαν από κατακλυσμό των θαλασσών σε περιοχές που καλύπτονταν από παγετώνες. Το μήκος τους  ξεπερνά τα 200 μέτρα, το βάθος  τα 1000 μέτρα, και το ύψος των απόκρημνων ακτών τους φτάνει τα 1000 μέτρα. Τα φιόρδ της Ανατολικής ακτής με τα εντυπωσιακά, τα κρυστάλλινα γαλάζια νερά τους έχουν αποκτήσει διεθνή φήμη ως μία από τις καλύτερες τοποθεσίες του πλανήτη για κανό-καγιάκ. Στα φιόρδ δημιουργούνται τα μεγαλύτερα παγόβουνα του κόσμου μετά την Ανταρκτική, τα περισσότερα δε απ’ αυτά μένουν στα παγωμένα νερά. Η Γροιλανδία καλύπτεται με το παχύτερο στρώμα πάγου από κάθε άλλο σημείο του πλανήτη.  Σχεδόν 1.700.000τ.χλμ. είναι σκεπασμένα με πάγο. Το μέσο πάχος πάγου είναι 1.500 μέτρα και σε πολλά σημεία μπορεί να φτάνει τα 4.300 μέτρα.

Το συμπαγές στρώμα πάγου της Γροιλανδίας κρατά εγκλωβισμένο περισσότερο από 6% της ποσότητας του πλανήτη σε φρέσκο νερό. Οι παγετώνες (οι μεγάλοι ποταμοί πάγου που σχηματίζονται στην ξηρά από το παγωμένο χιόνι παλαιών χιονοπτώσεων, ο πάγος των οποίων κινείται γλιστρώντας υπό την επίδραση της βαρύτητας και υφίστανται εσωτερικές παραμορφώσεις) ρέουν με ρυθμό 20-30 μέτρα την ημέρα, κάτι το οποίο έχει σαν συνέπεια την αποκόλληση παγόβουνων συνολικού βάρους 20δις τόνων το χρόνο, τα οποία διέρχονται από τα φιόρδ. Τα παγόβουνα είναι συχνά τόσο μεγάλα και ψηλά, μέχρι ένα χιλιόμετρο, με αποτέλεσμα να προσκρούουν στα ρηχά τμήματα (το βάθος τους είναι Χ9 φορές το ύψος της επιφανείας τους)  του βυθού των  φιόρδ και παραμένουν εκεί μερικές φορές για χρόνια, έως ότου διαλυθούν και παρασυρθούν από τη δύναμη των παγόβουνων πού κατεβαίνουν από τα φιόρδ.

Τα απελευθερωμένα παγόβουνα βγαίνοντας στην ανοικτή θάλασσα αρχικά παρασύρονται βόρεια από τα θαλάσσια ρεύματα πριν στραφούν νότια στον Ατλαντικό ωκεανό. Τα μεγάλα παγόβουνα συνήθως δεν λιώνουν μέχρι να φτάσουν σε γεωγραφικό πλάτος 40ο βόρεια (νότια δηλαδή της Μεγάλης Βρετανίας και στην ίδια ευθεία με την Νέα Υόρκη). Κάθε χρόνο λιώνουν 100 με 150 κυβικά χιλιόμετρα πάγου, όγκος που ισούται με όλους τους παγετώνες των  Άλπεων.  Ο συνολικός  όγκος των παγετώνων της Γροιλανδίας υπολογίζεται σε 2,6 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα, έχει δηλαδή το 1/10 των αποθεμάτων γλυκού νερού του πλανήτη.

 Η πλεύση στα φιόρδ είναι μία πολική περιπέτεια

Επιβλητικοί χιονισμένοι παγετώνες τροφοδοτούν τα πρασινογάλαζα νερά με μικρά και μεγάλα παγόβουνα. Εντυπωσιακά σχήματα, μερικά σαν τεράστιοι πύργοι, άλλα σαν φάλαινες, άλλα σαν φορτηγά πλοία, σαν πυραμίδες και καθώς οι ακτίνες του ήλιου διασπώνται ανακλώμενες δημιουργούν σκιές μπλε, μοβ, γκρι ,λευκού, τουρκουάζ. Τι μαγευτικές και εκπληκτικές εικόνες ξεδιπλώνονται μπροστά σου!!!! Ξαφνικά τη σιωπή σπάει ένα βαθύ τρίξιμο, ένα τράνταγμα. Ακολουθούν εκρήξεις σαν να γίνεται σεισμός, 200 μέτρα δεξιά μας ένα τεράστιο παγόβουνο αποκολλάται-γκρεμίζεται σαν χάρτινος πύργος.

Τα θραύσματα σηκώνουν ένα μικρό τσουνάμι, το σκαφάκι  χοροπηδάει σαν καρυδότσουφλο..Τρόμος, κρύος  ιδρώτας, η αδρεναλίνη στα ύψη!!! Στο άκουσμά του κοκαλώνεις και στη θέα του παγώνεις. Έγινα μάρτυρας πολλών παρόμοιων εκρήξεων κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη Γροιλανδία και συνειδητοποίησα απόλυτα τις δυσοίωνες προβλέψεις των επιστημόνων. Είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια Νέα Εποχή. Η θερμοκρασία στην Αρκτική αυξάνεται με διπλάσιο ρυθμό απ’ ότι στον υπόλοιπο πλανήτη, οι πάγοι λειώνουν πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι είχε υπολογιστεί.

Ο Αρκτικός ωκεανός δεν θα έχει καθόλου πάγο το καλοκαίρι πριν το τέλος του 21ου αιώνα προβλέπει μια μελέτη της ΝΑΣΑ.  Σ’ ολόκληρη  τη Γροιλανδία και τον Αρκτικό κύκλο η άνοδος της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος δεν προκαλεί απλώς την τήξη των πάγων αλλά μεταβάλλει την ίδια την ακτογραμμή. Τα Νουατάκς, τα μοναχικά βουνά όπως τα ονομάζουν οι Inuit, που κάποτε συνδέονταν με την τεράστια επιφάνεια αιώνιου πάγου που κάλυπτε την Γροιλανδία σπάνε τα προαιώνια δεσμά τους αποκαλύπτοντας νέα νησιά. Το φαινόμενο της ξαφνικής εμφάνισης νησιού από το πουθενά είναι σήμερα συνηθισμένο. Η  εμφάνιση τόσων νησίδων είναι μόνο ένα από τα συμπτώματα της συρρίκνωσης των αιώνιων πάγων αναφέρουν οι ερευνητές. Σύμφωνα με επιστήμονες της ΝΑΣΑ, η κρηπίδα πάγου της Γροιλανδίας έχασε άλλα 220 κυβικά χιλιόμετρα πάγου ενώ το 1996 η ποσότητα αυτή ήταν 100 περίπου κυβικά χιλιόμετρα.

Οι παγωμένες εκτάσεις της Αρκτικής είναι πλέον πεδίο άγριου ανταγωνισμού από Ρωσία, Καναδά, ΗΠΑ, Δανία και Νορβηγία. Στόχος τα υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου , φυσικού αερίου και ο έλεγχος των νέων οδών διέλευσης που θα διανοιχτούν. Η αλλαγή του κλίματος και της θερμοκρασίας δημιουργεί τεράστιες δυνατότητες εκμετάλλευσης. Μελέτες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τονίζουν πως στο βυθό της Αρκτικής είναι πολύ πιθανόν να βρίσκεται το ¼ των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου του πλανήτη. Για τον λόγο αυτό, πιθανόν, σε μερικές δεκαετίες το παρθένο αυτό τοπίο να μην υπάρχει πια..