Οι κινέζικοι κήποι θεωρούνται ως αποκάλυψη της ομορφιάς και της αρμονίας. Αντικατοπτρίζουν τον χαρακτήρα των Κινέζων, την ψυχοσύνθεσή τους, την εσωστρέφεια που τους διακατέχει και την ηρεμία τους. Ένα θέαμα ιδιαίτερα υψηλής αισθητικής, οι κήποι αποτελούν οι ίδιοι μια μορφή διήγησης, με σύμβολα και μεταφορές, πέτρες-βράχους σε σχηματισμούς, μπονζάι, λίμνες, μικρούς καταρράκτες, ρυάκια. Eνας μικρόκοσμος κομψός, τακτοποιημένος, γαλήνιος!!!
"Να κάνεις την μικροσκοπική καρδιά σου έναν τέτοιο απέραντο κήπο".
Μικρές παγόδες ανεβαίνουν ανάμεσα στα βράχια με τα γυρτά τους πατώματα. Βράχοι ανώμαλοι, ριγμένοι κατά τύχη, μικρές φλέβες γάργαρου νερού που τρέχουν, καμπυλωτά χαμηλά πέτρινα γεφυράκια. Τι βαθιά υποβολή σου δίνουν απέραντης ερημιάς.
Οι παλιοί καλλιτέχνες συνέθεταν έναν κήπο όπως συνθέτουμε ένα τραγούδι: μεγάλο, δύσκολο έργο τέχνης. Όλα σχεδιασμένα και τοποθετημένα σύμφωνα με την κινέζικη μέθοδο διακόσμησης feng-shui που συμπυκνώνει μία ολόκληρη φιλοσοφία και βοηθά να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου υπερισχύει η θετική ενέργεια.
Πιο ξακουστοί είναι οι κήποι του τσαγιού. Αυτοί οδηγούν μέσα από γεφυράκια και λιμνούλες στο μικρό ξυλόγλυπτο δωμάτιο που χρησιμεύει για την τελετή τσαγιού. Το συναίσθημα που θέλουν να υποβάλλουν είναι η απομόνωση, η περισυλλογή, η λύτρωση απ΄τη βουή του κόσμου. Να νιώθεις πηγαίνοντας στον κήπο πώς βρίσκεσαι μακριά, σε μία ερημική όαση.
Η τέχνη της σχεδίασης κινέζικων κήπων εμφανίστηκε πρώτα στις δυναστείες των Χαν (206-201π.X.) με την κατασκευή πάρκων κυνηγιού που ήταν τόσο τεράστια ώστε να προκαλούν εξεγέρσεις από τους αγρότες οι οποίοι δεν είχαν Γή να καλλιεργήσουν. Η
περίοδος του ευρωπαϊκού μεσαίωνα συνέπεσε με μία περίοδο τέχνης και
γνώσης στην Κίνα, που άρχισε με την δυναστεία των Τάνγκ (618-906 μ.Χ) και
συνεχίστηκε με τις δυναστείες Σόνγκ, Γιουάν (960-1368 μΧ.) και Μίνγκ
που άρχισε στα 1368 και τελείωσε στα 1644. Αυτή η τελευταία δυναστεία έφερε την αρχιτεκτονική τοπίου στο απόγειο της έκφρασή της.
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό αυτών των κήπων είναι η απουσία τυπικότητας. Σχετικά με τον κόσμο της φύσης πιστεύουν ότι το καλύτερο είναι αφήνουμε τα πράγματα ν΄ακολουθούν τη δική τους φυσική ροή. Η συμμετρία είναι βαρετή και προκαλεί ενόχληση στον επισκέπτη του κήπου, έπειτα από παραμονή λίγου χρόνου σ΄αυτόν. Διαφέρουν δηλαδή από τους κήπους του δυτικού κόσμου στο ότι δεν διαθέτουν κοντοκουρεμένο γκαζόν και ανθόσπαρτα λιβάδια, αντίθετα χρησιμοποιούν αριστοτεχνικά άγρια βλάστηση για να δημιουργήσουν μικρές οπτικές οάσεις ηρεμίας.
Η Κίνα ήταν πάντοτε πλούσια σε ντόπια φυτά, έχει την πιο ποικίλη χλωρίδα, ήπιο κλίμα, επίσης θαυμάσια βλάστηση σε βουνά και πεδιάδες. Οι Κινέζοι προσπάθησαν να μιμηθούν αυτή τη φύση και να τη φέρουν κοντά στα σπίτια τους, μιμούνταν δηλαδή και ανέπτυσσαν τη φύση γύρω τους. Ήταν ένας από τους πρώτους λαούς που έμαθαν να εκτιμούν τη φυσική ομορφιά και αυτό γίνεται έντονα αισθητό σ’όλες τις μορφές τέχνης τους, από τη ζωγραφική και τη γλυπτική μέχρι τις τέχνες του πολέμου. Σε κανένα άλλο πολιτισμό από τη μακρινότερη ιστορία τα φυτά δεν είχαν τόσο σημαντικό ρόλο.
Υπάρχουν γραπτά του 5ου αιώνα π.Χ. που ήδη μιλούν για τις τεχνικές της μεταφύτευσης και για τα μπολιάσματα των δένδρων. Το μπαμπού χρησιμοποιείται σε κάθε παραδοσιακό κήπο επειδή αντιπροσωπεύει τον ισχυρό αλλά ελαστικό χαρακτήρα, το πεύκο επειδή αντιπροσωπεύει την μακροζωία, την εμμονή, την αντοχή και την αξιοπρέπεια. Ο λωτός συμβολίζει την αγνότητα. Η ανθισμένη δαμασκηνιά είναι μια από τις σημαντικότερες πτυχές ενός κήπου, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει την ανανέωση και τη δύναμη. Το χρυσάνθεμο συμβολίζει την λαμπρότητα, η παιωνία τον πλούτο, η μπανανιά χρησιμοποιείται για το απαλό θρόισμα που κάνουν τα φύλλα της στο αεράκι.
Οι κήποι χαρακτηρίζονται από μία κεντρική λίμνη με διάφορα επιμέρους ρυάκια τα οποία σφύζουν από χρυσόψαρα και κυπρίνους. Οι Κινέζοι από νωρίς είχαν αναπτύξει μία ιδιαίτερη σχέση με το υγρό στοιχείο. Λιμνούλες, σιντριβάνια και τεχνικοί καταρράκτες αποτελούσαν από την αρχαιότητα ακόμη αγαπημένα τους διακοσμητικά στοιχεία. Θεωρούν ότι η παρατήρηση της κίνησης και των χρωμάτων των ψαριών καθώς και η παρατήρηση των συνηθειών των υδρόβιων πλασμάτων έχουν αγχολυτική επίδραση.
Κανένας κινέζικος κήπος δεν δημιουργήθηκε χωρίς να έχει λόφους και νερό. Θεωρούσαν ότι τα υδάτινα ρεύματα που κυλούσαν στις πλαγιές των λόφων ήταν σαν τις φλέβες του σώματος. Ο συμβολισμός επίσης του βουνού είναι εξαιρετικής σημασίας. Το βουνό θεωρείται ότι είναι η ενεργειακή αποθήκη του σύμπαντος και η κορυφή της δύναμης και της εξουσίας όπου κατοικούν οι θεοί.
Να λείπει το βουνό σ΄ έναν καθώς πρέπει κινέζικο κήπο ήταν και είναι κάτι τo αδιανόητο. Αυτός ο σεβασμός στο βουνό οδήγησε στη λατρεία των βράχων, που έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά τη διάρκεια της δυναστείας Τάνγκ (600-900 μ.X.). Σημαντικό ρόλο σ΄αυτή τη θρησκευτική αντίληψη για την ιερότητα του βουνού έπαιξε ο Ταοϊσμός.
Τα βουνά ξυπνούν μια αίσθηση για το μακρινό, το αιώνιο, το σταθερό και αμετακίνητο, για το παντοδύναμο και αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι Ταοϊστές έβλεπαν τη σχέση του ανθρώπου με το σύμπαν. Διακοσμητικοί βράχοι χρησιμοποιούνται για δομικούς και γλυπτικούς λόγους, ιδιαίτερα οι εξαιρετικοί γλυπτικοί βράχοι που προέρχονται από την ιερή λίμνη Taihu, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν την φρόνηση και την αθανασία και θεωρούνται οι ακριβότεροι της Κίνας. Συνδυάζονται με τα ρυάκια και τις λίμνες και αποτελούν τη βάση του σχεδίου ενός κήπου.
Υπέροχα ξύλινα οικοδομήματα με τεθλασμένες στα άκρα στέγες, διακοσμημένα με εξαιρετικές συνθέσεις και έπιπλα, ανοικτές προς τον κήπο βεράντες, συνθέτουν το μαγευτικό τοπίο. Επικοινωνούν μεταξύ τους με ανοικτούς διαδρόμους. Στις άκρες τους οι διάδρομοι αυτοί έχουν συνήθως κιόσκια που βλέπουν σε λίμνη του κήπου.
Υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες που πρέπει να παρατηρήσεις, όπως το ότι κάθε φορά μόνο ένα κομμάτι του κήπου είναι ορατό καθώς προχωράς στα φιδίσια μονοπάτια τους που σε οδηγούν σε απομονωμένα σημεία και παραδοσιακές μικρές παγόδες. Στις άκρες των μονοπατιών βρίσκεις ιδεογράμματα γλυπτά και μυθολογικές μορφές δράκων ανάμεσα στους βράχους και τα χιλιάδες λουλούδια και φυτά.
Οι κήποι των
ιστορικών Suzhou και Hangzhou, των πανέμορφων ποτάμιων πολιτειών που
βρίσκονται στους βραχίονες του θρυλικού και εύφορου Yangtze, καθώς και οι
κήποι Yu Yuan στο κέντρο της παλιάς Σαγκάης, θεωρούνται ως η αποθέωση
της κινέζικης αρχιτεκτονικής κήπων. Παράδεισοι ηρεμίας και αρμονίας που προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για να βιώσει κανείς παραδόσεις και έθιμα αιώνων.
